Afife Jale; Türk oyuncu. Sahneye çıkan İlk Türk Müslüman kadın oyuncudur.
1902 yılında İstanbul Kadıköy'de doğan Jale, İstanbul Kız Sanayi Mektebinde eğitim gördü. Ardından bugün hala ''İstanbul Şehir Tiyatroları'' olarak adını sürdüren o dönemin ''Darülbedayi'' adındaki sanat okulunun sınavına girerek 10 Kasım 1918'de bu sanat merkezinde eğitim görmeye hak kazandı. Müslüman kadınların sahneye çıkması bu dönemde halen hoş görülmemekteydi. Darülbedayi, Müslüman kadınların sadece kadınlara özel gösterimler yapılacağını belirterek Müslüman kadınları da bünyesine aldı. Afife Jale, bu sanat merkezine kabul edilen 5 Müslüman kadından biri idi. Diğer Hanımlardan üçü bu kursu bıraktılar. Refika Hanım, Suflör olarak sanat merkezinin korosunda yer aldı. Afife Hanım ise ''Mülazim artistlik'' (Stajer oyuncu) kadrosuna girdi. Daha sonraki yıllarda Jale, oyunların provalarına katılmasına rağmen uzun süre herhangi bir oyunda yer almadı. 13 Nisan 1919 gecesi Kadıköy'deki Apollon Sineması'nda ilk gösterimi yapılacak olan, Hüseyin Suat'ın ''Yamalar'' adlı oyununda, Emel rolünü oynayan Eliza Binemeciyan'ın Paris'e gidişi üzerine onun yerine “Jale” takma adı ile sahneye çıktı. Böylece sahneye çıkan ilk Müslüman Türk kadını olarak tarihe geçti. O günden sonra Afife Jale olarak anıldı.
Jale, ilk oyunundan bir hafta sonra ''Tatlı Sır'' adlı başka bir oyunda yer aldı ve bunun sonucunda polis tarafından tutuklanmak istendi. Ermeni kökenli Türk tiyatro oyuncusu Kınar Hanım yardımıyla kaçtı. Üçüncü oyunu olan ''Odalık'' oynanırken tiyatro polis tarafından basıldı ve tutuklanmamak için kaçmak zorunda kaldı. Babası Hidayet Bey'de kızının tiyatro oyuncusu olmasına karşıydı. Afife Hanım büyük zorluklar çekerek aldığı eğitime, büyük zorluklarla yer aldığı üç tiyatro oyununa rağmen mesleği bırakmakla karşı karşıya kaldı. Dönemin İçişleri Bakanlığı olan Dahiliye Nezareti, Müslüman kadınların kesinlikle sahneye çıkmaması üzerine verdiği bildiriden sonra Afife Hanımın resmen iş hayatı son buldu. Yaşadığı sıkıntılardan dolayı Afife Hanımın devamlı başı ağrısı çekmesi üzerine doktorlar morfin tedavisi uyguladılar. Fakat bu tedavi sürecinde Afife Hanım morfin bağımlısı oldu.
Birkaç yıl sonra Burhanettin Tepsi Kumpanyası ile Anadolu'da turneye çıktı. 1923 yılında Türkiye Cumhuriyeti'nin ilanı üzerine yeni rejim Türk kadınlarının sahneye çıkmasının önündeki engeller kaldırılmış; sahnelerde ve çeşitli eğitim, öğretim, sanat, bilim alanlarında kadınlar desteklenmiştir. Ancak morfin bağımlılığı yüzünden Afife Hanımın sağlığı git gide kötüledi ve sağlık problemlerinden dolayı tiyatroyu bırakmak zorunda kaldı.
1928 yılında gittiği bir Hafız Burhan konserinde ona tamburuyla eşlik eden Selahattin Pınar ile tanıştı. 1929 yılında evlendiler. Selahattin Pınar, Klasik Türk Müziği Bestecisidir. ''Anladım Beni Sen Sevmeyeceksin Beni Sen Nazlı Çiçek'' adındaki bestesini Afife Jale için yaptığı söylenmektedir. Pınar'ın bestekarlığını yaptığı parçalar Zeki Müren, Müzeyyen Senar gibi isimler tarafından okunmuştur. Fakat Afife Hanımın morfin bağımlılığı yüzünden evlilikleri zarar görmeye başlamış ve 1935 yılında boşandılar.
Afife Jale, uyuşturucu bağımlılığından maalesef kurtulamamış, son yıllarını tiyatrodan dostlarının yatırdığı Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastanesi'nde geçirdi. Hastanenin morfimanlar koğuşuğunda 24 Temmuz 1941'de vefat etti. Kabri Kazlıçeşme Mezarlığında bulunmaktadır.
1997 yılından bu yana oyuncunun anısına Yapı Kredi tarafından Afife Tiyatro Ödülleri düzenlenmektedir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder